Annuleringsbeding; wat mag wel en wat niet?

Artikel

Heel veel bedrijven nemen een annuleringsbeding op in de algemene voorwaarden. In een annuleringsbeding wordt doorgaans bepaald dat de klant gehouden is een annuleringsprovisie of vooraf bepaalde annuleringskosten te betalen, indien de klant de overeenkomst eenzijdig en tussentijds opzegt. Via een annuleringsbeding kunnen bedrijven u het door hen geleden nadeel door de opzegging terugvorderen bij de klant.

Hoewel het gebruik van een annuleringsbeding redelijk oogt, een bedrijf heeft immers inspanningen geleverd, is gebruikmaking zeker niet zonder risico’s. Zeker niet wanneer een bedrijf handelt met consumenten. Indien het gebruikte annuleringsbeding niet aan de wettelijke vereisten voldoet, kan dit ertoe leiden dat men met lege handen komt te staan. In deze bijdrage gaat JIG in op de relevante wettelijke bepalingen en de risico’s voor bedrijven.

Richtlijn 93/13/EEG

Bij het opstellen van algemene voorwaarden geldt het normatieve kader uit Richtlijn 93/13/EEG. Deze richtlijn beschrijft oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten. De algemene voorwaarden door bedrijven gebruikt mogen niet ‘onredelijk bezwarend’ zijn. Als een bedrijf opneemt dat bij vroegtijdige opzegging het gehele bedrag door de consument is verschuldigd, terwijl er anderzijds nog geen prestatie is geleverd door het bedrijf alsook er geen substantiële kosten zijn gemaakt, spreekt men van een oneerlijk beding.

Onredelijk, tenzij

Een beding in algemene voorwaarden dat de wederpartij (klant) verplicht een geldsom te betalen wanneer hij de overeenkomst beëindigd (zonder dat sprake is van een tekortkoming) wordt meestal gezien als onredelijk bezwarend, behalve als het een redelijke vergoeding voor door de gebruiker (lees: ondernemer) geleden verlies of gederfde winst betreft. Zie daartoe het bepaalde in art. 6:237 sub i. BW.

Rechtspraak

Uit de rechtspraak volgt dat van een onredelijk annuleringsbeding sprake is, wanneer het beding als een valkuil kan worden beschouwd of dat het beding gekwalificeerd kan worden als een beding dat tot doel of gevolg heeft om aan de consument die zijn verbintenissen niet nakomt, een onevenredig hoge schadevergoeding op te leggen.

Annuleringsbeding; wat mag wel en wat niet?

Valkuil

Er is sprake van een onredelijk annuleringsbeding wanneer dit beding gekwalificeerd kan worden als een valkuil. Een dergelijke situatie doet zich sneller voor bij kwetsbare consumenten. Denk bijvoorbeeld aan jonge studenten die gehouden worden cursusgelden of studiegelden terug te betalen bij vroegtijdige opzegging. Bedrijven dienen deze groep kwetsbare consumenten vooraf goed in te lichten over de gevolgen van vroegtijdig annuleren. Wordt deze informatie nietverschaft, dan zal er al snel een sprake zijn van een onredelijk annuleringsbeding. Zie daartoe de uitspraak van het Gerechtshof 's-Gravenhage 12.06.2012.

Onevenredig Hoog

Volledige vergoeding van het aankoopbedrag leidt al snel tot een onredelijk annuleringsbeding. Men mag rekening houden met vergoeding van reeds verrichte werkzaamheden en gederfde winst.

Zo mag een onderwijsinstelling niet verplichten tot volledige betaling van cursusgeld. Hiermee is geen sprake van een reële mogelijkheid tot (tussentijdse) opzegging, zo oordeelt de Hoge Raad.

Indien uit de overeenkomst volgt dat de cursist de overeenkomst te allen tijde kan opzeggen, maar dat hij wel het volledige cursusgeld verschuldigd is, is er sprake van een onredelijk annuleringsbeding

Het annuleringsbeding is volgens de Hoge Raad strijdig met de geest van de wetsartikelen die van dwingend recht zijn die bepalen dat een consument een overeenkomst te allen tijde kan opzeggen en dat bij een voortijdig einde van een overeenkomst in beginsel slechts een redelijk loon verschuldigd is.

Redelijk Loon

De Hoge Raad oordeelt voorts dat de onderwijsinstelling slechts recht heeft op een naar redelijkheid vast te stellen deel van het loon. Hierbij dient rekening te worden gehouden met de reeds verrichte werkzaamheden van de onderwijsinstelling, het voordeel dat de cursist daarvan heeft en de grond waarop de overeenkomst is beëindigd.

Nu de cursist de overeenkomst tegen 1 december 2012 had opgezegd en dus in totaal drie maanden onderwijs heeft kunnen volgen, is het loon vastgesteld op € 12.600/4 maanden = € 3.150,-. De onderwijsinstelling moet genoegen nemen met voornoemd bedrag dat kan worden aangemerkt als zijnde een redelijk loon.

Bewijs

Artikel 6:237 aanhef en sub i BW geeft aan het annuleringskostenbeding de status van het wettelijk vermoeden van onredelijk bezwarendheid indien aan de annuleringsbevoegdheid een door de consument te betalen geldsom wordt verbonden. Die status verdwijnt indien het bij die geldsom gaat om ‘een redelijke vergoeding voor door de gebruiker geleden verlies of gederfde winst’. De winkelier moet bij annulering door een consument bewijzen dat in dat geval het door de consument verschuldigde bedrag correspondeert met een ‘redelijke vergoeding’. Bij verrichtte inspanningen (tijd), gedane investeringen (geld) en opmaat artikelen (uniek karakter van het bestelde product) zal dat over het algemeen goed te doen zijn.

Standaardisering?

Veel bedrijven hanteren een vast percentage van 30% van de koopsom als verschuldigde annuleringskosten. De vraag luidt echter of een dergelijk percentage vooraf te bepalen is en daarmee (altijd) gerechtvaardigd is. Het kan immers zijn dat er nog maar weinig inspanning geleverd is door het bedrijf op het moment van annulering. Denk bijvoorbeeld aan de klant die binnen enkele dagen terugkomt op zijn beslissing en annuleert. Het is dan zeer goed mogelijk dat er nog geen kosten gemaakt zijn door het bedrijf omdat er nog geen inspanning (geen tijd aan gespendeerd) en investering (bestelling bij leverancier) gedaan is.

Anderzijds, als de consument slechts enkele dagen voor het installeren van keuken bij hem thuis (de keuken is klaar en de winkelier is de volle aanneemsom aan de fabriek verschuldigd), is 30% van de koopsom evident te laag om als ‘redelijke vergoeding’ aangemerkt te worden.

Het komt ons als incassokantoor dus voor dat het opnemen van een vast percentage niet in alle situaties recht doet aan concrete annuleringssituaties. Of het percentage is te hoog en zal (terecht) worden aangevochten door de consument dan wel is het vooraf bepaalde percentage te laag en zal het niet alle kosten dekken, zeker niet indien als bedrijf reeds veel tijds gestoken heeft in uw klant alsook bepaalde producten besteld heeft.

Bedenktermijn

Het opnemen van een bedenktermijn (afkoelperiode) kan veel problemen voorkomen. Indien een duidelijke bedenktermijn in het koopcontract wordt vastgelegd is dat voor beide partijen een constructieve oplossing. Uw klant heeft de zekerheid dat er binnen een bepaalde periode (bijvoorbeeld 2-4 weken) nog kosteloos afgezien kan worden van de aankoop en het bedrijf heeft de mogelijkheid na deze periode kosten te rekenen bij annulering. Daarbij kan in het koopcontract worden verwezen naar de toepasselijkheid van het annuleringsbeding na afloop van de bedenktermijn.

Het opnemen van een contractuele bedenktermijn in het koopcontract en het verwijzen naar eventuele toepasselijkheid van het annnuleringsbeding vergroot de redelijkheid van het annuleringsbeding in de algemene voorwaarden.

Start Online Uw Incasso

Incasso Indienen